64. Жеке кәсіпкер (ЖК) ретінде қалай тіркелуге болады?
Сіздің жеке кәсіпкерлікпен айналысқыңыз келді, бірақ неден бастауды білмейсіз бе? Кәсіпкерлік қызметті тіркеуден бастау керек. Заңсыз кәсіпкерлікпен айналысқаныңыз үшін сізге әкімшілік айыппұл салынады.
Міндетті мемлекеттік тіркелуге жататын жеке кәсіпкерлер:
1) тұрақты негізде жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланатын;
2) жеке кәсіпкерліктен түсетін жылдық жиынтық кірістен Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес, Қазақстан Республикасының заңдарымен жеке тұлғалар үшін белгіленген жылдық кіріс жиынтығы көлемінен жоғары салық төлемейтін кәсіпкерлер жатады.
Жеке немесе бірлескен кәсіпкерлік объектісі ретінде тіркелуге болады.
Жеке кәсіпкерлікпен сіз өз меншігіңіздегі мүлік және заңды негізде басқа құқықтар негізінде пайдаланып, немесе иелік ете алатын мүлік арқылы айналыса аласыз.
Бірлескен кәсіпкерлікті сіз оларға жалпы меншік құқығындағы мүлік, сондай-ақ басқа құқықтар негізінде заңды негізде пайдаланып, иелік ете алатын мүлік базасында жеке тұлғалар (жеке кәсіпкерлер) тобымен бірге жүзеге асыра аласыз.
ЖК тіркеу үшін жеке кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын орын бойынша салық басқармасына барып, мынадай құжаттарды бересіз:
1) белгіленген үлгідегі өтініш;
2) жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік тіркеу үшін алым төлегендігі туралы түбіртек (2 АЕК).
Бұл маңызды! Егер Сіз шаруа және фермерлік қожалық болсаңыз; І, ІІ және ІІІ топ мүгедегі болсаңыз; Қазақстан Республикасының азаматтығын алғанға дейін заңды тұлға құрмай, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын оралман болсаңыз, ЖК мемлекеттік тіркеу кезінде салық төлеуден босатыласыз.
1) жеке куәлік көшірмесі, түпнұсқасы көрсетіледі;
2) 3,5 х4,5 смкөлеміндегі фотосурет;
3) жеке кәсіпкердің орналасқан жерін растайтын құжат (азаматтарды тіркеу кітабы немесе жылжымайтын мүлікке меншік құқығын немесе оны пайдалану құқығын растайтын құжат);
4) өтініш иесі кәмелеттік жасқа толмаған болса, жоғарыда аталған құжаттарға ата-анасының, асырап алушылардың немесе қамқоршыларының келісімі, ал ондай келісім болмаған жағдайда, кәмелетке толмаған тұлғаның әрекетке қабілеттілігі туралы сот шешімі қоса беріледі.
Есте сақтаңыз! Тіркеу кезінде сонымен қатар, жеке кәсіпкердің фирмалық атауын көрсетуге болады.
Салық басқармасы барлық құжаттарды тапсырған соң, 3 жұмыс күнінің ішінде жеке кәсіпкер куәлігін береді.
Осыдан кейін қажеттілік бойынша сіз мыналарды жасай аласыз:
мөр дайындау,
банктен шот ашу,
кассалық аппаратты тіркеу
Маңызды! Жеке кәсіпкер ретінде тіркелгеннен кейін қызметіңіз басталғанға дейін салық органына бақылау кассалық машинаны (БКМ) тіркеу есебіне қоюға міндеттісіз. БКМ қолданудан мына жеке кәсіпкерлер босатылады (акцизді тауарлар сататындардан басқа):
қызметін бір жолғы талон немесе шағын кәсіпкерлік субъектілеріне арналған арнайы салық режимі шеңберіндегі патент негізінде жүзеге асыратын;
қызметін шаруа немесе фермерлік қожалық үшін арнайы салық режимі шегінде жүзеге асыратын;
халыққа уәкілетті органның келісімен көлік саласында уәкілетті мемлекеттік органдармен бекітілген нысанда билеттер беріп, қоғамдық қалалық көлікте тасымалдау бойынша қызмет көрсететін.
Есте сақтаңыз! ЖК тіркеген күннен бастап, 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей жұмыс істегіңіз келген салық режимін анықтап алыңыз.
Сіз аударымдардың және салық төлеудің, сондай-ақ олар бойынша салық есебін берудің бірін таңдай аласыз:
жалпы белгіленген тәртіп (Сіз ЖК ретінде салықты және бюджетке төленетін басқа да төлемдері төлейтін боласыз, олар бойынша жалпы белгіленген тәртіпте салық есептілігін жалдамалы жұмысшылардың санына және салық кірісіне қарамастан бере аласыз);
бір жолғы талон негізінде арнайы салық режимі (Егер сіз ЖК ретінде тауарлар сату, жұмыстарды орындау, нарықтарда (базар аумағындағы дүңгіршектер мен стационарлық орын-жайларда (оқшауланған блоктарда) қызмет көрсету жөніндегі қызметтерді жүзеге асыратын болсаңыз).
Бір жолғы талон алу үшін сіз бір жолғы талон беру жөніндегі басқармаға тіркеу нөмірін алғандығыңызды растайтын (СТН) құжатты беруіңіз қажет.
Бір жолғы талон бір күнге және одан ұзақ уақытқа беріледі.
Патент негізінде арнайы салық режимі (егер Сіз ЖК ретінде жұмысшылардың еңбегін пайдаланатын болсаңыз; жеке кәсіпкерлік нысанында қызметті жүзеге асыратын болсаңыз; Сіздің кірісіңіз күнтізбелік жылда ҚР тиісті қаржылық жылда белгіленген ең төменгі еңбекақы көлемінің 200 еселік төлемінен асатын болса).
Патент алу үшін оны қолданғанға дейін салық органына Салық өтінішін, Патент алу үшін есеп, сондай-ақ бюджетке патент құнын төлегендігін, әлеуметтік аударымдар, міндетті зейнеткерлік салымдар аударғандығын растайтын құжат керек.
Патент кемінде бір айға және 12 айдан аспайтын мерзімге беріледі. Патент ЖК-ны мемлекеттік тіркеу туралы куәлікті көрсетпеген жағдайда жарамсыз болып танылады!
Жеңілдетілеген декларация негізінде арнайы салық режимі (Егер Сіз ЖК ретінде салық төлеу кезеңінде өзіңізді қосқанда кемінде 25 қызметкерді пайдаланатын болсаңыз және Сіздің бір тоқсандағы шекті кірісіңіз 10 000 000 теңгеден аспайтын болса).
Арнайы салық режимдері патенттің және қысқартылған декларацияның негізінде мынадай қызмет түрлеріне қолданылмайды::
акцизді өнімді өндіру;
акцизді өнімді сақтау және көтерме сатып алу;
мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін – бензин, дизель отыны және мазут сату;
лотереялар (мемлекеттіктен (ұлттықтан) басқа) ұйымдастыру және өткізу;
жер қойнауын пайдалану;
шыны ыдыстарды жинау және қабылдау;
түсті және қара металдардың сынығы мен қалдықтарын жинау (дайындау), сақтау, қайта өңдеу және сату
кеңес беру қызметтері;
бухгалтерлік есеп немесе аудит саласындағы қызмет;
қаржылық, сақтандыру және сақтандыру брокерінің және сақтандыру агентінің делдалдық қызметі.
Аталған режимдерді салық төлеушілер әртүрлі елді-мекендердегі басқа да оқшауланған құрылымдық бөлімшелер және (немесе) салық төлеу объектілеріне қолдана алмайды. Бұл норманың мүлікті жалға беру қызметін жүзеге асыратын салық төлеушілерге қатысы жоқ.
Назар аударыңыз! Жеке кәсіпкерлер өз міндеттемелері бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес, өтелмейтін мүліктен басқа барлық мүлікке жауапкершілік алады.
Мұны білген жөн (Оқып шығыңыз):
1) «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 31 қаңтардағы N 124 Заңы;
2) «Жеке кәсіпкердің мемлекеттік тіркеу жөніндегі куәлік алуға өтініш нысанын бекіту туралы» Мемлекеттік кіріс министрінің 2002 жылғы 21 наурыздағы N 379 бұйрығы;
3) «Жеке кәсіпкерлікті тіркеу» мемлекеттік қызмет көрсету регламенті» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 29 желтоқсандағы № 494 бұйрығы.
Жеке кәсіпкер ретінде тіркеу есебіне қою
Жеке кәсіпкерліктен еңбекақының ең аз мөлшерінің 12 еседен артық мөлшердегі жылдық жиынтық табыс алуға ниеттенген және/немесе тұрақты негізде жалданбалы қызметкерлердің еңбегін пайдалануды (Жеке кәсіпкерлік туралы ҚРЗ 27 бабының 2 тармағы, Салық кодексінің 157 б.) жоспарлайтын тұлғалар (ЖК) міндетті түрде тіркелуі тиіс.
1. ЖК ретінде тіркелу
Жеке кәсіпкер (ЖК) ретінде тіркелу үшін азаматтың тұрғылықты жері бойынша (тұрғылықты мекен..жайы немесе қызметін көбінесе жүзеге асыратын жері бойынша) орналасқан салық органына төменде аталған құжаттарды тапсыру керек:
• Жеке кәсіпкерді тіркеу есебіне алу туралы салық өтініші (ҚР ҚМ 30.12.2008 ж. № 634 Бұйрығына 19 Қосымша).Тіркеу мәліметтерін салыстыру үшін салық төлеушінің тіркеу есебіне алу туралы Салық өтініші (17 қосымша);
• ЖН мемлекеттік тіркеу үшін алынатын алым сомасының төленгендігін растайтын құжат;
• Азаматтың жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі және аталған құжаттың түпнұсқасы да қоса берілуі тиіс;
• 3,5х4,5 мөлшердегі бір фотосурет
• ЖК орналасқан жерін растайтын құжат.
ЖК орналасқан жерін растайтын құжат – азаматтарды тіркеу кітабы (e-gov нысанындағы мекен-жай анықтамасы) немесе жылжымайтын мүлікке меншік құқығын немесе жылжымайтын мүлікті пайдалану құқығын растайтын құжат. Егер де өтініш берген тұлға кәмелет жасына толмаған болса (14тен 18 жасқа дейін) жоғарыда аталған құжаттарға қоса ата-аналарының, асырап алушылардың немесе баланы қамқоршысының немесе тәрбиешісінің келісімі, аталған келісім болмаған жағдайда – кәмелетке толмаған тұлғаны толық әрекетті етіп жариялау туралы сот шешімі (Жеке кәсіпкерлік туралы ҚРЗ 27 бабының 4 тармағы) қажет
ЖК мемлекеттік тіркеу үшін алым мөлшерлемесі 2 құрайды
ЖК мемлекеттік тіркеу туралы куәлікті жоғалтқан кезде дубликатты беру үшін алым мөлшерлемесі 0,25 АЕК құрайды (Салық кодексінің 456 бабының алым мөлшерлемелері кестесінің 2 т.).
Шаруа немесе фермер қожалықтары, І, ІІ, ІІІ топ мүгедектері, сондай..ақ, кәсіпкерлік қызметпен заңды тұлғаны құрмай айналысатын оралмандар ҚР азаматтығын алғанға дейін алымды төлеуден босатылады (Салық кодексінің 457 бабы).
ЖК мемлекеттік тіркеу туралы куәлік қажетті құжаттар тапсырылғаннан кейін үш күннен аспайтын мерзімде мерзімсіз мезгілге (Жеке кәсіпкерлік туралы ҚРЗ 27 бабының 3 және 4 тармақтары) беріледі.
Мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін жеке кәсіпкер салық салудың төменде көрсетілген тәртіптемелер тізімінен біреуін таңдап алу керек:
1. Көпшілік мақұлдаған
2. Арнайы салық тәртіптемелері (АСТ):
2.1. Патент негізіндегі АСТ (арнайы салық тәртіптемесін қолдану туралы салық өтінімін (9 қосымша) тапсыру мерзімі – ЖК ретінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап 10 күннен аспайтын мерзімнің ішінде (Салық кодексінің 431 бабының 1 тармағы).
2.2. Оңайлатылған мағлұмдама негізіндегі АСТ – (оңайлатылған мағлұмдама негізінде арнайы салық тәртіптемесін қолдану туралы салық өтінімін (11 қосымша) тапсыру мерзімі – ЖК ретінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап 10 күннен аспайтын мерзімнің ішінде (Салық кодексінің 435 бабының 1 тармағы).
2.3. Бір реттік талон негізіндегі АСТ – Тәртіптемені қолдану туралы салық өтінімі тапсырылмайды (10.12.2008 ж. «Салық кодексінің қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының № 100-ҢV Заңының 36 бабы). Аталмыш салық тәртіптемесі 2013 жылға дейін қолданыста болады.
2.4. Шаруа қожалықтарына немесе фермер қожалықтарына арналған АСТ бірыңғай жер салығы(шаруа және фермер қожалықтары үшін арнайы салық тәртіптемесін қолдану туралы салық өтінімін (13 қосымша) тапсыру мерзімі – 20 ақпаннан кешіктірмей, ал тіркеуден өткен кезде 20 ақпаннан кейін ЖК ретінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап 30 күннің ішінде, өтініш аталған мерзімнен кешіктермей тапысырылады). Салық салудың таңдап алынған тәртіптемесі салық кезеңінде (күнтізбелік жыл) өзгертілмейді (Салық кодексінің 441 бабының 1 тармағы).
3. қызметтің жекелеген түрлері (ұтыс шықпай ойын автоматтарын пайдалану арқылы көрсетілетін қызметтер, сондай-ақ, ойын ойнауға арналған жеке компьютерлерді, ойын жолддарын, карттарды, бильярд столдарын және т.б. пайдаланып көрсетілетін қызметтер) – қызметтің жекелеген түрлері бойынша тіркеу есебіне алу туралы салық өтінімі (22, 23, 24, 25, 26, 36 қосымшалары) қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыра бастағанға дейін үш жұмыс қалған мерзімнен кешіктір мей беріледі (Салық кодексінің 574 бабының 5 тармағы).
1. Жеке кәсіпкердің тіркеу мәліметтерін өзгерту (СК 566 б.)
Тіркеу мәліметтері өзгерген кезде жеке кәсіпкер жеке кәсіпкерді тіркеу есебіне тұрғызу туралы салық өтінімін, сондай-ақ, тіркеу мәліметтерін салыстырып тексеру үшін тұрған жері бойынша орналасқан салық органына:
1) жеке кәсіпкердің мемлекеттік тіркеу туралы куәлігінде көрсетілген тіркеу мәліметтері;
2) жеке нотариустың, жеке сот орындаушысының, қорғаушының орналасқан жері
өзгерген күннен 10 жұмыс күннің ішінде және аталған мерзімнен кешіктермей салық өтінімін тапсыруы тиіс (1 қосымша).
Жеке кәсіпкердің, жеке нотариустың, жеке сот орындаушысының тіркеу мәліметтерін өзгерту үшін тапысырылатын салық өтініміне келесі құжаттар қоса беріледі:
1) жеке кәсіпкерлер жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеуден өткендігі туралы куәліктің түпнұсқасы, сондай-ақ, Қазақстан Республика сының жеке кәсіпкерлік туралы заңнамасына сәйкес жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеуден өткізу барысында ұсынылатын құжаттар;
2) жеке нотариус, жеке сот орындаушылары, қорғаушылар – Салық Кодексінің 565 бабының 3 тармағында белгіленген құжаттар.
Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлігінде көрсетілген тіркеу мәліметтерін өзгерту үшін тапсырылған салық өтінімін алған күннен бастап үш жұмыс күннің ішінде өзгертіп, оның жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлігі аталған мерзімде ауыстырылады.
ІІІ. ҚҚС бойынша есепке тұрғызу қажеттілігі жағдайда
ҚҚС бойынша есепке тұрғызу қажеттілігі туындаған жағдайда тіркеу барысында салық төлеуші тұрған жері бойынша орналасқан салық органына қосымша құн салығы бойынша тіркеу есебі туралы салық өтінімін (20 қосымша) береді. Осындайда аталған тұлғалар ҚҚС бойынша (Салық кодексінің 568 бабының 6 тармағы) тіркеу есебіне алу туралы салық өнімін берген айдан кейінгі айдың бірінші күнінен бастап ҚҚС төлеушілеріне айналады.
1. Қызметін тоқтата тұрған жағдайда
Қызметін тоқтата тұрған жағдайда Салық төлеуші тұрған жері бойынша орналасқан салық органына тоқтата тұру (мерзімін ұзарту, жаңғырту) туралы салық өтінімін (5 қосымша) тапсыруға құқылы.
Келесі санаттағы салық төлеушілерге қатысты қызметін тоқтата тұру жөніндегі ережелер қоланылмайды: Шаруа қожалығын немесе Фермер қожалығы үшін АСТ қолданатын ЖК немесе ойын бизнесіне төленетін және (немесе) шектелген салық төлеушілері болып табылатын ФҚ, ЖК.
Салық төлеуші (салық агенті) алған салық есептілігін тапсыруды тоқтата тұру туралы шешім салық есептілігін тапсыруды тоқтата тұру кезеңінде салық есептілігін тапсырмау үшін негіздеме болып табылады. Осындайда тек мүлік салығы бойынша, жер салығы бойынша, көлік құралдарына салынатын салық бойынша және жер учаскелерін пайдалану үшін төленетін төлемақы бойынша салық есептілігін тапсыру белгілі бір мерзімге тоқтатылмайды. Қызмет салық өтінімінде көрсетілген мерзімге, алайда 5 жылдан аспайтын мерзімге ғана тоқтатыла тұрады; осындайда аталған мерзім ұзартылуы мүмкін (Салық кодексінің 73, 74 баптары).