ссиганы осы Ойшыл ірі болған сайын, оның өмірбаянында дәуір ерекшеліктері сондай айқын көрінеді, өмірбаяны тарихпен шынайы ұштасып жатады. Әрі қарай әлемді онсыз елестету мүмкін емес.
Эйнштейн өмірбаяны – бұл классикалық емес, ғылымның пионерінің өмірбаяны, ол өзінің оны XVII-XIX ғасырлардағы классикалық ғылымнан ерекшелендіретін, өзінің стилі, айқын, бір ұрпақтың алдында болып жатқан іргелі қағидалардың өзгерісі, жылжымайтын тарқатылмайтын тіреулерден батыл бас тарту бойынша классикалық емес. “йнштейн еңбектеріндегі салыстырмалылық теориясының эволюциясы (ал онда ойшылдың өмірбаянының өзекті желісі) осы теорияның динамизмін көрсетеді. Оның мәні мен мағынасы үнемі өзгеріп отырады, оның үстіне мәселе жаңа қолданыстар мен суреттерге саймайды. Осылай классикалық ғылымда да болды, әрине, ол өз негіздерінде өзгерді, бірақ жиі анық емес және үлкен үзілістермен осы негіздердің жылжымалылығы мен долбарлығы елесін құрған. Классикалық емес ғылымды дамыту үздіксіз талқылаумен және оның негізгі принциптерін салыстырмалы тез модификациялаумен қоса беріледі. Салыстырмалылық теориясының мәні, классикалық емес ғылымның мәні, демек Эйнштейннің өмірінің негізгі мәні. Бұл теорияның жүйелі баяндалуы кезінде ғана емес, өткеннің іргелі философиялық және физикалық идеяларының мәні қазіргі ғылым тұрғысынан қалай өзгергендігі және болашаққа жаңа мүмкіншіліктер ашатындығы көрінгендегі болжамда ашылады [1, 4 б.].
Болашаққа үңіле қараған сайын Эйнштейннің жасағанының тиімділігі және оның идеяларында іске асқанның одан әрі жүзеге асырылуы осы идеялардың одан әрі дамуы белгісіз бола бастайды. Бірақ, болжамның барлық күшеюші белгісіздігінде Эйнштейннің шығармашылығының және одан шығатын идеялардың тиімділігі өшпейтіндігіне сенімді болуға болады. Керісінше, ол жанданатын болады, барлық едәуір нақты және жалпы, шынайылыққа едәуір жақын әлем тұжырымдамаларына іске асырылады.
Кемеңгердің өмірі адамның, адамның болмысының ұғымын жүзеге асырып қана қоймайды, сонымен бірге6 біріктіреді және кеңейтеді. Данышпанның өмірі едәуір жалпы түрде адам идеалын нақтылы көрсетеді. Тек қана, мұндағы жалпылау анықтамалар мен өзгешеліктердің байлығынан кедей абстракцияға көшуін білдірмейтіндігін аңғару керек. Керісінше, едәуір жалпы түрде адам идеалы көрсетілген сайын, жарқын және әсерлі болып көрінеді.
«Адамның құндылығы оның неге қол жеткізгенімен емес, беретіндігімен анықталуы керек. Табысты емес, қажетті адам болуға тырысыңыз». А. Эйнштейн
