БӘРІ АЙДАЙ АНЫҚ
Соңғы уақытқа дейін банкке жүгінген кезде, жұмысқа қабылданған және т.б. кезде адамдарға өзі, отбасы, туыстары, жұмысы, меншігі туралы толық есеп беруге тура келмеген еді. Біздің Конституциялық құқығымыз ақылы электронды қызмет дәрежесіне көшкенге дейін және электронды тұрғындар коммерциялық банктерге берілгенге дейін біздің дербес мәліметтеріміз тек белгілі бір жағдайларда ғана пайдаланылды және нақты мекемелердің мақсатына байланысты мамандандырылды.
«Дербес деректер және оларды қорғау туралы» ҚР Заңында дербес мәліметтерді өңдеу, тарату, ұсыну, иесіздендіру, бұғаттау, жою деген ұғымдар бар.
Дербес мәліметтерді өңдеуге келісім беру деген нені білдіретінін түсіну үшін бүкіл бланкаларда кездесетін ұғымды қарастыру керек. Біріншіден: «Дербес мәліметтер» - айқындалған немесе айқындалатын жеке тұлғаға (дербес деректер субъектісіне) қатысты тікелей немесе жанама кез келген ақпарат.
Екінші түсінікке назар аудармаса болмайды, бұл «Өңдеу». Бәлкім, мұнда жаман ештеңе жоқ шығар? Өйткені, оператор «өңдеп», яғни, қарапайым адамның пікірінше – ақпаратты тіркеп және сақтап қоюы тиіс емес пе? Азаматтарға «өздерінің дербес мәліметтерін өңдеуге келісім» бере отырып, адам өз еркімен «кез келген», яғни, өзі туралы бүкіл ақпаратты оператордың билігіне беретінін білуі керек. «Дербес мәліметтерді өңдеу» ұғымы соншалықты зиянсыз мағынаға ие ме? «Өңдеу» автоматтандыру құралын пайдалана отырып немесе мұндай құрал пайдаланылмай жасалған дербес деректерді жинау, жазу, жүйелендіру, жинақтау, сақтау, нақтылау (жаңарту, өзгерту), алу, пайдалану, беру (тарату, ұсыну, қолжетімді болу), иесiздендiру, бұғаттау және жою секілді кез келген iс-әрекеттерді (операцияны) немесе іс-әрекеттер жиынтығын (операцияларды) білдіреді.
Өз дербес мәліметін өңдеуге келісім бере отырып, адам оператордың кез келген іс-әрекеттер жасауына және өзінің, соның ішінде құпия ақпаратымен әрекеттер жасауына келісім береді. Тарату – белгісіз тұлғалар шеңберіне дербес мәліметтерді ашуға бағытталған іс-әрекеттер. Бұл іс жүзінде адам бақылай алмайтын, оның ең құпия ақпаратымен оператордың қалауы бойынша кез келген жеке және заңды тұлғаның танысуы.