Көне түркі руника жазуы жұмбағын1893 жылы В. Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В. Радлов жасаған.
1893 жылы дат филологі В. Томсен ( Дания) бұл жазуларды оқудың кілтін тапты. Келесі жылы-ақ В.В.Радлов Орхон жазуларының оқылуын және аудармаларын жасады.
